Sztuka wojny i okupacji

[żorż brak] (1882–1936); francuski malarz, grafik, rzeźbiarz, współtwórca kubizmu; początkowo kształcił się w Hawrze, później w Paryżu; tworzył dzieła neoimpresjonistyczne, fowistyczne, a pod wpływem Cézanne’a zaczął wykorzystywać geometryczne kształty; ściśle współpracował z Picassem, wypracowując założenia kubizmu; w czasie I wojny światowej został ranny; po wojnie odszedł od kubizmu na rzecz swobodniejszych form i eksperymentów; oprócz malarstwa i grafiki zajmował się także wystrojem wnętrz i dekoracjami

(1893–1952); polski malarz konstruktywista; twórca teorii unizmu (stosowania w dziele malarskim tylko środków właściwych tej dziedzinie sztuki); walczył w I wojnie światowej; po wojnie studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Moskwie, ale studiów nie ukończył; był asystentem w Szkole Sztuk Pięknych w Witebsku i szybko dał się poznać jako czołowy awangardzista; w 1922 r. wrócił z żoną (rzeźbiarka Katarzyna Kobro) do Polski; w 1931 r. zamieszkał w Łodzi, gdzie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków; w czasie II wojny światowej zadeklarował obywatelstwo rosyjskie (było to przedmiotem postępowania sądowego); w 1945 r. został wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a w 1950 r. został stamtąd usunięty pod zarzutem nierespektowania doktryny realizmu socjalistycznego; rozpadło się jego małżeństwo, a on sam przez wykluczenie państwowe nie miał dochodów; zmarł na gruźlicę; w swoich pracach eliminował kolejne środki wyrazu, aż doszedł do dzieła jednolitego pod względem barwy i kompozycji (wyjątek stanowiła faktura); w architekturze eksperymentował z metodami matematycznymi (stałe proporcje, powtarzalność)

(1926–1973); rzeźbiarka; pochodziła z rodziny żydowskiej; jej rodzice zajmowali się medycyną; wraz z matką była więźniarką obozów, m.in. w Auschwitz; po wyzwoleniu udała się do Pragi, gdzie praktykowała i uczyła się u znanych czeskich rzeźbiarzy; w latach 1948–1950 dzięki stypendium uczęszczała do Narodowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Paryżu; ciężka choroba (rak piersi) skłoniła ją do powrotu do kraju, gdzie początkowo tworzyła zgodnie z wyznacznikami socrealizmu, a po odwilży w latach 50. swobodniej sięgała po interesujące ją tematy i materiały; w 1963 r. na stałe wyjechała do Paryża; zmarła w sanatorium po długich zmaganiach z chorobą; jej pierwsze prace to uproszczone, ekspresyjne rzeźby figuralne; później eksperymentowała z materiałami, tworzywami sztucznymi (żywica syntetyczna), efektami świetlnymi

(1927–1957); malarz, historyk sztuki, wykładowca akademicki; w czasie II wojny światowej uczestniczył w tajnych kompletach; jako 14-latek był świadkiem śmierci ojca wskutek ataku serca w czasie rewizji hitlerowców; po 1945 r. wraz z matką i bratem przeniósł się do Krakowa, gdzie w 1948 r. ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1952 r. – Akademię Sztuk Pięknych; był twórcą Grupy Samokształceniowej, która negowała założenia kapistów międzywojnia; rozpoczętym w 1949 r. cyklem Rozstrzelanie ukazywał w dosadny sposób ogrom zła dotykającego człowieka (rozkawałkowane ciała namalowane w odcieniach koloru niebieskiego)

(1906–1962); malarz i grafik; do 1939 r. tworzył głównie karykatury i rysunki satyryczne; należał do grupy artystycznej Loża Wolnomalarska; w czasie II wojny światowej wyjechał z żoną do Lwowa w obawie przed represjami za karykatury Hitlera (w ZSRR został zesłany na Ural, do Polski wrócił w 1946 r.); po powrocie namalował swój najsłynniejszy cykl Kamienie krzyczą (ruiny miasta po powstaniach); w swojej twórczości łączył realizm z metaforą

[fransis bejkon] (1909–1992); angielski malarz samouk, projektant mebli, wyposażenia wnętrz; początkowo malował akwarele, od 1929 r. zaczął tworzyć obrazy olejne; od 1933 r. przez 10 lat niczego nie namalował, a w czasie II wojny światowej zniszczył prawie wszystkie wcześniejsze prace; w swojej twórczości inspirował się Rembrandtem, Picassem, van Goghiem, Grünewaldem; jego obrazy (często w formie tryptyków) ukazują w brutalny sposób zdeformowaną, cierpiącą, wyizolowaną ludzką postać; wypracował własny, oryginalny styl

[dżakson polok] (1912–1956); amerykański malarz; przedstawiciel ekspresjonizmu abstrakcyjnego; stworzył metodę action painting – twórca spryskuje leżące płótno różnokolorowymi farbami; artysta posługiwał się niestandardowymi technikami (nie korzystał ze sztalug, palet ani pędzli, kładł płótno na podłodze; do nakładania farb używał kielni, noża lub wylewał je bezpośrednio na płótno); jego metodę wykorzystywano przy nanoszeniu farb na tkaniny

(1922–2008); polski malarz, scenograf, reżyser, wykładowca akademicki, rzeźbiarz; w czasie wojny działał w ruchu oporu; został aresztowany i osadzony najpierw w Auschwitz, a później w obozie w Buchenwaldzie (przeżycia obozowe bardzo wpłynęły na jego twórczość); po wojnie ukończył krakowską ASP, gdzie uzyskał dyplomy grafika i scenografa; był współzałożycielem i dyrektorem Teatru Ludowego w Krakowie; współpracował także z innymi teatrami w kraju i za granicą, tworząc scenografię; w 50. rocznicę wyzwolenia Auschwitz koordynował prace nad wystawą ku czci ofiar nazizmu; pod koniec życia był związany z rodzinnym Rzeszowem, gdzie wykładał wiedzę o teatrze i sztukach plastycznych w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania

(1912–1993); polski malarz, grafik; studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Józefa Mehoffera; w 1941 r. trafił do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie w tajemnicy wykonał ok. 300 rysunków dokumentujących życie więźniów