Sztuka oświecenia

[antonio kanowa] (1757–1822); włoski rzeźbiarz, malarz i architekt; przedstawiciel klasycyzmu; tworzył posągi, grupy rzeźb, pomniki nagrobne; otrzymywał zlecenia na rzeźby ukazujące postacie w kontekście mitologicznym, np. Napoleon jako Mars, Henryk Lubomirski jako Eros

(1768–1844); duński rzeźbiarz; przedstawiciel dojrzałego klasycyzmu; wykonywał dzieła inspirowane antyczną Grecją o tematyce mitologicznej, historycznej, popiersia i nagrobki; dla polskich zleceniodawców stworzył m.in. warszawskie pomniki księcia Józefa Poniatowskiego oraz Mikołaja Kopernika

[kanaletto] (1721–1780); włoski malarz; przedstawiciel malarstwa wedutowego; kształcił się u swojego wuja Antonia Giovanniego Canal, od którego przyjął przydomek Canaletto; podróżował i malował na zlecenie swoich opiekunów m.in. na dworach w Dreźnie, Wiedniu, Monachium; od 1767 r. do końca życia przebywał na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego i malował na zlecenie władcy m.in. weduty (miejskie, rozległe pejzaże) utrzymane w ciepłej, stonowanej kolorystyce, sceny rodzajowe; w zachowaniu odpowiedniej perspektywy korzystał z urządzenia camera obscura

ród magnacki; w czasach oświecenia tworzył prorosyjskie stronnictwo nazywane Familią, które miało bardzo duży wpływ na ówczesną politykę; propagatorzy reform (m.in. zniesienia liberum veto); po I rozbiorze Familia znalazła się w opozycji do króla i dworu, ale w czasie Sejmu Czteroletniego współpracowała przy uchwaleniu Konstytucji 3 maja

(1730–1797); architekt włoskiego pochodzenia; uczeń krewnego Jakuba Fontany (architekta Augusta III); po jego śmierci objął urząd królewskiego architekta; zaprojektował zespół pałacowo-parkowy w Łazienkach; odbudował po pożarze pałac Krasińskich w Warszawie

[fransła busze] (1703–1737); francuski malarz, przedstawiciel rokoka; malował głównie sceny mitologiczne i rodzajowe

(1745–1830); malarz francuskiego pochodzenia; kształcił się m.in. w akademii sztuk pięknych w Paryżu; od 1774 r. przebywał w Polsce; przedstawiciel rokoka; malował pejzaże; tworzył liczne rysunki przedstawiające szlachciców, mieszczan, żydów; rysował sceny rodzajowe, batalistyczne

[żak lui dawid] (1748–1825); francuski malarz, reprezentant klasycyzmu, nadworny malarz Napoleona Bonaparte; w początkowej fazie twórczości malował w stylu rokoka, ale od 1779 r. zaczął tworzyć w stylu klasycystycznym; często sięgał po tematy mitologiczne

[żan onore fragonar] (1732–1806); francuski malarz; uczeń François Bouchera; przedstawiciel rokoka; tworzył dla prywatnych zleceniodawców sceny rodzajowe o erotycznym zabarwieniu; był też doskonałym portrecistą oraz ilustratorem (m.in. Bajek de La Fontaine’a); w czasie rewolucji francuskiej był kustoszem muzeum w Luwrze

[marczelo bacziareli] (1731–1818); włoski malarz nadworny Stanisława Augusta Poniatowskiego; w 1756 r. przybył do Warszawy wraz z dworem Augusta III, a od 1766 r. osiedlił się w Polsce na stałe; na zlecenie króla podjął próbę organizacji akademii sztuk pięknych (Malarnia na Zamku Królewskim); objął stanowisko Generalnego Dyrektora Budowli Królewskich; po abdykacji króla opiekował się jego zbiorami; zasłynął jako portrecista i autor obrazów dekoracyjnych

rodzaj ganku okalającego wejście; wysunięty dach wsparty na kolumnach

(1732–1798); król Polski, syn Stanisława i Konstancji z Czartoryskich; starannie wykształcony; podróżował po Holandii, Francji, Anglii; chciał wprowadzić reformy (z republiki szlacheckiej w nowoczesną monarchię na wzór angielskiej), które zbliżyłyby zapóźnioną cywilizacyjnie Polskę do krajów europejskich; zanim został wybrany na króla, był posłem, dyplomatą m.in. w Petersburgu; mecenas kultury

(1700–1773); pisarz, reformator szkolnictwa, pedagog; w 1715 r. wstąpił do zakonu pijarów; pracował w Rzymie jako nauczyciel retoryki; w 1740 r. założył Collegium Nobilium; przeprowadził też reformę całego szkolnictwa prowadzonego przez zakon pijarów; współpracował z reformatorskim kręgiem Czartoryskich

(1757–1829); aktor, dramatopisarz, reżyser; debiutował jako aktor i śpiewak operowy; prowadził własny teatr w Wilnie i we Lwowie; uważany za jednego z najlepszych dyrektorów Teatru Narodowego; propagował idee oświecenia, wystawiał sztuki o charakterze dydaktycznym; przekładał sztuki zagraniczne (to on wprowadził Szekspira, Schillera, Racine’a na polską scenę); zaadaptował komedię Franciszka Bohomolca na pierwszą polską operę; był twórcą komicznej opery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale i podręcznika gry aktorskiej; cieszył się dużym autorytetem i uznaniem

tygodnik wydawany w latach 1770–1777; pismo o charakterze literackim; na jego łamach publikowali m.in. Adam Naruszewicz, Ignacy Krasicki, Franciszek Dionizy Kniaźnin, Franciszek Zabłocki

(1764–1826); malarz, rysownik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wykładowca na Oddziale Sztuk Pięknych uniwersytetu warszawskiego; autor widoków miast, budynków, rezydencji, ruin

obraz lub rysunek ukazujący widok miasta lub jego fragment; inaczej pejzaż miejski