Stanisław Wyspiański Wesele – bohaterowie realistyczni

zjawisko socjologiczne XIX wieku; nieformalne, choć wyraźnie wyodrębnione ugrupowania artystów; na ziemiach polskich cyganeria skupiła się w Krakowie wokół postaci Stanisława Przybyszewskiego; artyści manifestowali swoją odrębność strojem (np. czarna peleryna), sposobem zachowania łamiącym reguły społeczne, moralne; stawali w opozycji do ustabilizowanego mieszczańskiego życia; nie mieli stałych dochodów, nadużywali alkoholu, większość czasu spędzali w różnych lokalach, m.in. kawiarniach (np. Jama Michalikowa w Krakowie, kawiarnia Schmidta, Paon)

(1868–1927); dramaturg, pisarz, poeta, członek bohemy, dekadent; od 1889 r. przebywał w Berlinie (zapisał się na studia architektoniczne i medyczne, ale ich nie ukończył – za kontakty z ruchem robotniczym został wydalony z uczelni); obracał się w kręgach artystycznych (poznał m.in. Edvarda Muncha); w Berlinie pracował dorywczo, pisał (m.in. eseje inspirowane myślą Nietzschego), był współzałożycielem czasopisma berlińskiej bohemy „Pan”; związał się z Martą Foerder – miał z nią troje dzieci, lecz nie interesował się ich losem (odrzucona kobieta popełniła samobójstwo, będąc w czwartej ciąży); w 1893 r. poślubił Dagny Juel, norweską pianistkę, z którą miał dwoje dzieci; Przybyszewski wdawał się w liczne romanse – dla niego Jadwiga Kasprowiczowa rozwiodła się z mężem; wokół Przybyszewskich skupiało się życie artystyczne; w 1898 r. objął redakcję krakowskiego „Życia” i stał się kluczową postacią Młodej Polski; w 1906 r. z Jadwigą przeniósł się do Monachium; po wojnie mieszkał kolejno w Toruniu, Zakopanem, Bydgoszczy, Gdańsku, ostatecznie otrzymał propozycję pracy z kancelarii prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i zamieszkał w Warszawie; aby się utrzymać, jeździł po Polsce z odczytami o literaturze; pod koniec życia wrócił w rejony rodzinne na Kujawy; nawrócił się też na katolicyzm; twórczość, a przede wszystkim osobowość Przybyszewskiego uczyniły z niego legendę już za życia

(1874–1941); tłumacz, pisarz, poeta, satyryk, działacz społeczny; studiował medycynę, ale prowadził też hulaszczy tryb życia (hazard, alkohol); popadł w długi, które chciał spłacić wojskowym stypendium (musiał je potem odsłużyć w armii austro-węgierskiej, ale przez symulowanie choroby psychicznej został zwolniony ze służby); nieodłączny towarzysz Przybyszewskiego, zakochany w jego żonie; pracował jako lekarz w Szpitalu św. Ludwika w Krakowie; kiedy pojechał na stypendium do Paryża, zafascynował się francuską literaturą (dokonał licznych jej przekładów); po powrocie w 1906 r. pisał teksty do literackiego kabaretu „Zielony Balonik”; w 1919 r. zrezygnował z pracy lekarza i przyjął stanowisko recenzenta w krakowskim „Czasie”; od 1922 r. mieszkał w Warszawie, gdzie m.in. był kierownikiem literackim w Teatrze Polskim, a także w latach 30. kierował kliniką promującą świadome macierzyństwo; po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa; popierał agresję radziecką na Polskę (jego zdaniem przyniosła kres zacofanej Polsce szlacheckiej); został zamordowany przez Niemców wraz z grupą lwowskich profesorów