Jan Kasprowicz Z chałupy. Sonet I

uroczysty zwrot do adresata (osoby, bóstwa, pojęcia, przedmiotu)

pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi; ma skłonić do refleksji

utwór liryczny o ściśle określonej budowie – 14 wersów ułożonych w 4 strofy (dwie pierwsze o charakterze opisowym, dwie kolejne mają charakter refleksyjny); liczba wersów w strofach jest różna w zależności od rodzaju – w sonecie włoskim to dwie zwrotki po 4 wersy i dwie zwrotki po 3 wersy

wyraz, najczęściej przymiotnik, określający jakiś rzeczownik, np. piękna pogoda

prąd w kulturze (a także metoda twórcza) o wyznacznikach sformułowanych w latach 70. XIX w. przez pisarza Emila Zolę; zakładał fotograficzną wierność w przedstawianiu rzeczywistości i natury, rezygnację z komentarza narratora, ukazywanie kontrastów społecznych

(1860–1926); poeta, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki; urodził się w rodzinie wielodzietnej (miał trzynaścioro rodzeństwa); według przekazów jako dziecko został cudownie uzdrowiony dzięki religijności matki (sam też przez większość życia był bardzo religijny); już w młodym wieku pisał wiersze; uczył się w pruskich gimnazjach w Wielkopolsce; studiował filozofię i literaturoznawstwo na niemieckich uniwersytetach w Lipsku i we Wrocławiu; debiutował w 1889 r.; podejmował tematykę społeczną (np. cykl sonetów Z chałupy) z nutą reformatorską; w wieku 28 lat przeniósł się do Lwowa, gdzie obracał się w kręgach bohemy artystycznej i miał kontakt ze sztuką modernistyczną; był postrzegany jako dekadent i dandys, co odbiło się w jego twórczości rezygnacją z postawy aktywnej, nastrojami pesymistycznymi, przeświadczeniem o losie poddanym przeznaczeniu, o rozdarciu między dobrem a złem; w 1899 r. poetę zostawiła dla Stanisława Przybyszewskiego żona – Kasprowicz przeżył załamanie, stracił wiarę w siłę miłości, dobroć Boga, sens cierpienia (tomy Ginącemu światu, Salve Regina); w 1904 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1909 r. objął tam specjalnie dla niego utworzoną katedrę literatury porównawczej; w 1911 r. ożenił się z młodziutką Marią Bunin – jego twórczość przepełnia od tego czasu poczucie harmonii, spokoju; w ostatnim okresie życia silniej związał się z Podhalem

prąd w kulturze i metoda twórcza; ukazywanie w dziele sztuki obrazu świata zgodnego z wiedzą o rzeczywistości, historii, społeczeństwie i psychologii

środek stylistyczny; pominięcie w zdaniu jakiegoś elementu, którego łatwo się domyślić, np. Ona go kocha, a on jej – nie.