Jan Kasprowicz Dies irae – opracowanie

(wyraz testament oznacza ‘przymierze’) święta księga żydów (wyznawców judaizmu) oraz chrześcijan; tworzą ją: Pięcioksiąg, księgi mądrościowe (np. Księga Hioba, Księga Koheleta), księgi prorockie (np. Księga Izajasza)

święta księga wyznawców Chrystusa; składają się na nią: 4 Ewangelie, Dzieje Apostolskie, listy, Apokalipsa św. Jana

zestawienie zjawiska z innym, pod pewnymi względami podobnym

powtórzenie zadań o tej samej lub podobnej budowie

uroczysty zwrot do adresata (osoby, bóstwa, pojęcia, przedmiotu)

pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi; ma skłonić do refleksji

wyraz, najczęściej przymiotnik, określający jakiś rzeczownik, np. piękna pogoda

(1741–1825); poeta; przez pewien czas przebywał w Wiedniu i Warszawie (był m.in. sekretarzem Adama Kazimierza Czartoryskiego); ostatecznie osiadł na wsi; przedstawiciel sentymentalizmu w literaturze oświecenia; w swojej poezji odrzucał mitologizację na rzecz szczerego wyznania; nawiązywał do wiejskiego folkloru; w jego dorobku znalazły się sielanki, erotyki, poezja religijna; jest także autorem pierwszego XVIII-wiecznego traktatu o poezji sentymentalnej O wymowie w prozie albo wierszu

celowe powtórzenie na początku kolejnych wersów tego samego wyrazu, cząstki

zabieg językowy polegający na nadawaniu przedmiotom, pojęciom, zjawiskom, zwierzętom itp. ludzkich cech i motywów postępowania

(fr. frénésie [frenezi]‘szaleństwo’); nagromadzenie motywów literackich kojarzonych z estetyką horroru: nastrój grozy, elementy makabry, niesamowitości, kumulacja gwałtownych uczuć, motyw obłędu, szaleństwa; szczególną popularność zyskała w czasach romantyzmu (frenezja romantyczna)

(1860–1926); poeta, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki; urodził się w rodzinie wielodzietnej (miał trzynaścioro rodzeństwa); według przekazów jako dziecko został cudownie uzdrowiony dzięki religijności matki (sam też przez większość życia był bardzo religijny); już w młodym wieku pisał wiersze; uczył się w pruskich gimnazjach w Wielkopolsce; studiował filozofię i literaturoznawstwo na niemieckich uniwersytetach w Lipsku i we Wrocławiu; debiutował w 1889 r.; podejmował tematykę społeczną (np. cykl sonetów Z chałupy) z nutą reformatorską; w wieku 28 lat przeniósł się do Lwowa, gdzie obracał się w kręgach bohemy artystycznej i miał kontakt ze sztuką modernistyczną; był postrzegany jako dekadent i dandys, co odbiło się w jego twórczości rezygnacją z postawy aktywnej, nastrojami pesymistycznymi, przeświadczeniem o losie poddanym przeznaczeniu, o rozdarciu między dobrem a złem; w 1899 r. poetę zostawiła dla Stanisława Przybyszewskiego żona – Kasprowicz przeżył załamanie, stracił wiarę w siłę miłości, dobroć Boga, sens cierpienia (tomy Ginącemu światu, Salve Regina); w 1904 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1909 r. objął tam specjalnie dla niego utworzoną katedrę literatury porównawczej; w 1911 r. ożenił się z młodziutką Marią Bunin – jego twórczość przepełnia od tego czasu poczucie harmonii, spokoju; w ostatnim okresie życia silniej związał się z Podhalem

(1868–1927); dramaturg, pisarz, poeta, członek bohemy, dekadent; od 1889 r. przebywał w Berlinie (zapisał się na studia architektoniczne i medyczne, ale ich nie ukończył – za kontakty z ruchem robotniczym został wydalony z uczelni); obracał się w kręgach artystycznych (poznał m.in. Edvarda Muncha); w Berlinie pracował dorywczo, pisał (m.in. eseje inspirowane myślą Nietzschego), był współzałożycielem czasopisma berlińskiej bohemy „Pan”; związał się z Martą Foerder – miał z nią troje dzieci, lecz nie interesował się ich losem (odrzucona kobieta popełniła samobójstwo, będąc w czwartej ciąży); w 1893 r. poślubił Dagny Juel, norweską pianistkę, z którą miał dwoje dzieci; Przybyszewski wdawał się w liczne romanse – dla niego Jadwiga Kasprowiczowa rozwiodła się z mężem; wokół Przybyszewskich skupiało się życie artystyczne; w 1898 r. objął redakcję krakowskiego „Życia” i stał się kluczową postacią Młodej Polski; w 1906 r. z Jadwigą przeniósł się do Monachium; po wojnie mieszkał kolejno w Toruniu, Zakopanem, Bydgoszczy, Gdańsku, ostatecznie otrzymał propozycję pracy z kancelarii prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i zamieszkał w Warszawie; aby się utrzymać, jeździł po Polsce z odczytami o literaturze; pod koniec życia wrócił w rejony rodzinne na Kujawy; nawrócił się też na katolicyzm; twórczość, a przede wszystkim osobowość Przybyszewskiego uczyniły z niego legendę już za życia