Antyk – ramy czasowe

490–429 p.n.e.; ateński polityk; pochodził z rodziny twórcy demokracji ateńskiej Klejstenesa; przywódca ludu; autor wielu reform (m.in. diety dla sędziów, poszerzenia dostępu do urzędów); opiekun sztuki (przypisuje mu się inicjatywę budowy m.in. Partenonu)

525–456 r. p.n.e.; jeden z trzech (obok Sofoklesa i Eurypidesa) najsłynniejszych tragików greckich; pochodził z rodziny arystokratycznej; brał udział w wojnach z Persami; napisał 90 dramatów, z czego znanych jest 79 tytułów, a  edynie 7 tragedii zachowało się w całości; tematy do swoich sztuk czerpał głównie z mitologii z wyjątkiem najstarszych Persów (o klęsce wojsk perskich pod Salaminą)

(496–406 r. p.n.e); obok Ajschylosa i Eurypidesa zaliczany do trójki wielkich greckich tragików; jako młodzieniec wygrywał rywalizacje sportowe, sprawował urzędy m.in. skarbnika, stratega, kapłana; wielokrotnie zwyciężał w agonach (turniejach) tragików; wprowadził do dramatu trzeciego aktora, rozbudował akcję, powiększył chór i ograniczył jego rolę w akcji, stosował malowane dekorację; ze 120 sztuk zachowało się 7 tragedii, w tym trylogia o dziejach rodu Labdakidów: Antygona, Król Edyp, Edyp w Kolonie

(485?–407 r. p.n.e.); najwybitniejszy obok Ajschylosa i Sofoklesa tragik grecki; wiele elementów jego życiorysu jest niepewnych, łącznie z okolicznościami śmierci (rozszarpanie przez psy); prawdopodobnie pochodził ze średnio zamożnej rodziny, ale odebrał staranne wykształcenie; zachowało się 19 jego tragedii (m.in. Elektra, Fedra, Fenicjanki); autor wprowadził do tragedii nowy typ bohatera wywodzącego się z ludu – jego postacie często kierują się namiętnościami, żądzą władzy, przeżywają silniej niż u innych tragików; z innych nowości: posługiwał się słownictwem zbliżonym do używanego na co dzień, wprowadził prolog, który ułatwiał widowni orientację w akcji, stosował chwyt deus ex machina, uniezależnił chór od akcji

(485–421 r. p.n.e.); grecki historyk; autor 9-tomowych prozatorskich Dziejów, które zachowały się do współczesności; zawarł w nich opisy wydarzeń od poł. VI w. p.n.e. do 479 r. p.n.e.

(ok. 540–480 r. p.n.e.); filozof grecki zaliczany do tzw. filozofów przyrody; w swoich przemyśleniach dotyczących arche (pierwszą zasadę świata) stwierdził, że jest nią ogień; przedmiotem jego rozważań był nie tylko świat zewnętrzny, lecz także człowiek; nie do końca ufał poznaniu zmysłowemu; uważał, że świat nie ma początku, ale podlega nieustannej przemianie (przypisuje mu się autorstwo powiedzenia: panta rhei ‘wszystko płynie’)

(ok. 460–370 r. p.n.e); grecki filozof, uważany za najbardziej wszechstronnego przed Arystotelesem – interesował się m.in. kosmologią, fizyką, psychologią, matematyką, etyką, estetyką, gramatyką, medycyną; współtwórca atomistycznej teorii budowy świata (uważał, że świat składa się z materialnych, niepodzielnych cząstek – atomów); człowiek to ciało i dusza, które są układami atomów

(469–399 r. p.n.e.); grecki filozof; nie zostawił po sobie żadnego pisma – wolał rozmowę; jego wyidealizowany obraz przetrwał w pismach jego ucznia Platona; Sokrates unikał polityki, ale był patriotą, brał udział w wojnie peloponeskiej; odważny i bezkompromisowy, często głosił niewygodne dla władzy poglądy; został oskarżony o bezbożność i skazany na śmierć przez wypicie trucizny (cykuty); posługiwał się ironią, udawał niewiedzę, skłaniając w ten sposób rozmówcę do wywyższenia się, po czym serią pytań wskazywał braki w jego argumentacji – chciał, aby rozmówca uświadomił sobie swoją niewiedzę i następnie prowadził go kolejną serią pytań od faktów jednostkowych aż do definicji, którą rozmówca sam formułował; Sokrates uważał, że wiedzę należy z siebie wydobyć; zło jest rezultatem niewiedzy, a tzw. sokratejska cnota to wiedza, czym jest dobro i wysiłek zmierzania do niego

(ok. 427–34 r. p.n.e.); jeden z najsłynniejszych filozofów greckich, uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; pochodził ze znamienitego ateńskiego rodu; starannie wykształcony, utalentowany także poetycko i malarsko; po śmierci swojego mistrza wiele podróżował, a po powrocie do Aten założył szkołę filozoficzną w gaju poświęconemu herosowi Akademosowi (Akademię); zachowały się prawdopodobnie wszystkie pisma Platona, a poza dwoma mają one formę dialogu (często bohaterem jest Sokrates); Platon uważał, że świat jest zaledwie odbiciem świata idei (jaskinia Platona); prawdziwe poznanie to poznanie rozumowe; wiedza jest wrodzona; człowiek to istota dwoista złożona z materialnego ciała i duszy

(384–322 r. p.n.e.); jeden z najwybitniejszych greckich filozofów; uczeń Platona; nauczyciel Aleksandra Wielkiego; założył własną szkołę filozoficzną w Likejonie; traktował filozofię jako naukę uniwersalną; stworzył pisma dotyczące m.in. logiki, fizyki, biologii (m.in. opracował klasyfikację gatunków), psychologii, poetyki i retoryki; to pierwszy myśliciel, który w swoich badaniach wykorzystywał doświadczenia i dokumenty; odrzucił większość poglądów swojego mistrza; uważał, że człowiek może poznać świat dzięki wnioskom z obserwacji zmysłowych; postępowaniem człowieka powinna kierować zasada złotego środka

(341–270 r. p.n.e); grecki filozof; kontynuował myśl Demokryta o świecie złożonym z atomów, ale dopuszczał, że w ich ruchu mogą być pewne odchylenia, co z kolei doprowadziło go do wniosku, że bogowie nie ingerują w życie człowieka (choć nie podważał przy tym ich istnienia); uważał też, że nie należy bać się śmierci, ale korzystać z życia (carpe diem 'chwytaj dzień')